وقتی نیشکر هفت تپه گریست/دولت پای کار بیاید

صنعت نیشکر درحالی از مهمترین بخش‌های اقتصاد خوزستان به شمار می‌رود که در استان‌های دیگر ناشناخته است؛ اما ورود مدیران غیربومی و ناآشنا به این صنعت و استخدام‌های غیرضروری در دوره‌های مختلف، بار مالی سنگینی برجای گذاشت و از طرفی اقدامات غیراصولی نیروهای غیرمتخصص موجب کاهش بهره‌وری شد.

به گزارش خبرگزاری خوزستان خبر از شوش ، اعتصاب و تجمع اعتراضی کارگران نیشکر هفت‌تپه به یکی از پرتکرارترین خبرهای روزهای اخیر تبدیل شده، تجمعاتی که هرچند وقت یکبار به اوج می‌‌رسد و گاهاً به مسدودکردن جاده و بازداشت تعدادی از کارگران نیز می‌انجامد.

کارگران نیشکر هفت تپه پس از بی‌نتیجه ماندن تجمعات خود در درون کارخانه در طول دو هفته گذشته، با تعطیل کردن شرکت، تجمعات خود را به مقابل فرمانداری شوش و استانداری خوزستان کشانده‌اند تا شاید صدای اعتراض‌شان شنیده شود.

 نان قرضی به ما بدهید

چنانی از کارگران هفت‌تپه می‌گوید: اوضاع کارگران به‌قدری وخیم است که برخی با در دست داشتن بنری خواستار گرفتن نان قرضی شده‌اند زیرا بسیاری از فروشندگان که از اوضاع کارخانه باخبر هستند می‌گویند که به کارگران هفت‌تپه کالای نسیه نمی‌فروشند؛ البته حق هم دارند چون کارگران توانایی پرداخت بدهی خود را ندارند.

وی با تأکید بر ماهیت صنفی و مسالمت‌آمیز تجمعات، می‌افزاید: از تجمع و شعار خسته شده‌ایم و می‌خواهیم در آرامش و با عزت نفس زندگی کنیم؛ با سپردن این شرکت بزرگ به بخش خصوصی‌ ضعیف و متخلف، عملاً زندگی بیش از ۴ هزار کارگر را  نابود کردند.

کارگر دیگری با بیان اینکه شرکت به کارگران بسیار بیشتری نیاز دارد اما کار مضاعفی را بر عهده ما گذاشته اند؛ اظهار می‌کند: برخی از همکارانم که به سنگینی کار خود معترض‌بودند، اخراج شدند و بقیه را نیز از لیست طولانی بیکاران متقاضی استخدام در شرکت، می‌ترسانند.

 

بازگشت مالکیت شرکت به دولت مهم‌ترین خواسته کارگران

جلیل احمدی عضو مجمع نمایندگان کارگری هفت‌تپه با بیان اینکه سهامداران، شرکت را به ارزانی برای مقاصد خاص خود خریداری کرده و اهمیتی برای آن قائل نیستند، اظهار می‌کند: ما در مجمع نمایندگان، 20 خواسته را مطرح کردیم که مهمترین آن بازگشت مالکیت شرکت از بخش خصوصی به دولت است.

وی می‌افزاید: احترام و عدم اهانت به کارگران، استفاده از مدیران باتجربه بومی، پرداخت 3 ماهه حقوق معوقه، حق غذا، بیمه عقب مانده و 8 ماه بن کاری کارگران روزمزد و پیمانکاری از دیگر خواسته‌های ما است که می‌دانیم جز با واگذاری شرکت به دولت محقق نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه مسائل ایمنی در شرکت رعایت نمی‌شود، می‌افزاید: لباس کار و کفش ایمنی در سه سال اخیر به کارگران داده نشده است؛ همه کارگران از نظر روحی و روانی به دلیل شرایط موجود، آسیب دیده‌‌اند و تنها از ترس بیکاری، در شرکت مانده‌اند و مدیرعامل نیز ماه‌هاست در خارج از کشور متواری شده است.

نیشکر هفت تپه از گذشته تا حال

نیشکر هفت‌تپه قدیمی ترین کارخانه تولید شکر در کشور است که در سال 1338 در شهرک صنعتی هفت‌تپه در شهرستان شوش تأسیس شد و شکوفایی و حال خوب کارکنانش همانند «کاغذ پارس» هفت تپه، زبانزد همه بود.

این شرکت توانست اولین دوره بهره برداری خودرا در آذرماه ۱۳۴۰ با برداشت نیشکر از سطحی معادل ۲۴۰۰ هکتار آغاز کند و رونق آن از دهه 40 به این سو ادامه داشت و گاه تولید شکر آن به بیش از 105 هزار تن در سال نیز می‌رسید تا اینکه نشانه‌های افول شرکت از اوایل دهه 80 رفته رفته پدیدار شد که این مسأله ابتدا با کاهش تسهیلات و پاداش‌های کارکنان، بروز یافت.

کارشناسان اقتصادی، تضعیف شرکت را به دلیل ورود مدیران غیر متخصص، قطع یارانه دولتی و متوقف شدن خرید شکر شرکت توسط دولت، واگذاری واحدهای مختلف به پیمانکاران، بالا بودن هزینه تولید، سنتی بودن سیستم کشاورزی و فرسوده شدن تجهیزات می‌دانند که به انباشت بدهی‌ها و عدم توانایی در پرداخت حقوق و اعتراضات کارگری منجر شد.

صنعت نیشکر درحالی از مهمترین بخش‌های اقتصادی خوزستان به شمار می‌رود که در استان‌های دیگر ناشناخته است؛ همچنین نیشکر به دلیل شرایط خاص خود نسبت به محصولات کشاورزی دیگر به مدیریتی با تجربه‌تر و تخصصی‌تر نیاز دارد.

اما ورود مدیران غیربومی و ناآشنا به این صنعت و استخدام‌های غیرضروری در دوره‌های مختلف، بار مالی سنگینی برجای گذاشت و از طرفی اقدامات غیراصولی نیروهای غیرمتخصص موجب کاهش بهره‌وری شد.

واگذاری به بخش خصوصی

شرکت کشت‌وصنعت نیشکر هفت‌تپه سرانجام در بهمن سال 1394 و همزمان با تب انتخابات مجلس دهم، با وجود زیاندهی، از طریق سازمان خصوصی سازی به بخش خصوصی واگذار شد.

کارشناسان معتقد هستند خصوصی‌سازی شرکت به همراه ۲۴ هزار هکتار اراضی آن، بدون ارزشیابی قیمت واقعی صورت گرفت و نتوانست مرهمی بر درد کارگران هفت‌تپه باشد و بر اوضاع نابه‌سامان آن نیز افزود تا جایی که چندی بعد نماینده مردم شوش در مجلس نسبت به روند غیرکارشناسی طی شده در واگذاری این شرکت به دو جوان 28 و 32 ساله به علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد تذکر داد و این واگذاری را موجب افزایش مشکلات شرکت و کارگران این مجموعه اقتصادی دانست.

نیاز نیشکر هفت تپه به مدیریتی واحد و منسجم

نماینده مردم شوش در مجلس شورای اسلامی، نبود مدیریت واحد، منسجم و کارآمد را عمده‌ترین مشکل این شرکت عنوان می‌کند و می‌افزاید: هفت تپه با زمین‌های حاصل‌خیز و ظرفیت‌های فراوان آن درصورت داشتن مدیریت منسجم و برخورداری از حمایت‌های دولت، مجموعه موفقی خواهد بود و تولید در آن رونق می‌یابد و مطالبات کارگران پرداخت می‌شود.

سید راضی نوری بیان می‌کند: مدیریت از راه دور این شرکت بزرگ و عدم برنامه‌ریزی مناسب برای آن، مشخصاً موجب ضرر و زیان و انباشته شدن مشکلات شرکت می‌شود.

وی مجموعه هفت‌تپه را از منظر اقتصادی مهم و حیاتی می‌داند و می‌گوید: مسؤولان باید برای حل مشکلات آن اهتمام بیشتری داشته باشند زیرا کارگران قشر آسیب‌پذیری هستند و در شرایط بد اقتصادی و افزایش تورم در کشور نباید بیش از این تحت فشار قرار گیرند؛ دود ضرر یا تعطیلی شرکت مستقیماً به چشم کارگران زحمت‌کش می‌رود و انتظار می‌رود که آنها نیز کار را رها نکنند؛ همه و از جمله مسؤولان دولت، مدیران شرکت و کارگران باید درکنارهم برای عبور از این شرایط سخت متحد شوند.

سرمایه‌گذار از میزان مشکلات هفت تپه مطلع نبود

اما از سوی دیگر قائم مقام مدیرعامل نیشکر هفت‌تپه،  شرکت را میراث‌دار مشکلات دوران دولتی‌بودن خود می‌داند و معتقد است: تبعات حقوق‌های معوقه کارگران بر خانواده بزرگ هفت تپه را درک می‌کنیم اما خشکسالی و کمبود آب، افزایش نرخ ارز و مسائل دیگر مشکلات بسیاری را به وجود آورده به گونه‌ای که دخل و خرج شرکت باهم نمی‌خواند و دودش به چشم خریداران شرکت و کارگران می‌رود.

مددی با تأکید بر تعهد شرکت به پرداخت مطالبات کارکنان، اظهار می‌کند: سرمایه‌گذار چه بسا اگر از میزان مشکلات هفت تپه مطلع می‌بود اقدام به خرید آن نمی‌کرد؛ مانند اینکه کود و سم مزارع باید از ماه‌ها قبل از سازمان جهادکشاورزی پیش خرید شود.

وی عنوان می‌کند: هزینه تمام شده تولید شکر به ازای هر کیلو 5هزار و 500 تومان تخمین زده می‌شود و  این درحالی است که قیمت فروش آن از 3 هزار تومان فراتر نمی‌رود.

کارگر مازاد داریم

قائم مقام مدیرعامل نیشکر هفت‌تپه با تأکید بر آنکه هیچ کارگری از شرکت اخراج نشده و قرارداد کارگران نیز تمدید می‌شود، بیان می‌کند: شرکت به حدود دو هزار و پانصد نیرو نیاز دارد اما علیرغم داشتن 1200 تا 1300 نیروی مازاد، متقاضیان بسیاری نیز برای استخدام به شرکت مراجعه می‌کنند که توانایی به‌کارگیری آنها را نداریم.

وی ضمن تکذیب شایعه حراج تجهیزات شرکت در ازای بدهی‌ها، می‌گوید: شرکت درحال سپری کردن دوران اورهال و نوسازی تجهیزات خود است و 18 تا 19 میلیاردتومان در این زمینه هزینه کرده است؛ به صورت طبیعی تجهیزات فرسوده را نمی‌توان در شرکت نگه داشت و سعی داریم با بالاترین قیمت به فروش برسانیم.

وی می‌افزاید: از دولت انتظار داریم با رصد هزینه‌ها و درآمدهای شرکت، برای تولیدکننده بسته‌های حمایتی تعریف کند.

برای هیئت مدیره، مشکلات حقوقی پیش آمده است

قائم مقام معاون اقتصادی استاندار خوزستان نیز با اشاره به جلسات روزهای گذشته استانداری با حضور مسؤولان ارشد استانی و شهرستانی درباره مسائل نیشکر هفت تپه، عنوان می‌کند: ما از عدم پرداخت حقوق کارگران در ماه‌های گذشته ابراز تأسف می‌کنیم و از کارگران نیز انتظار داریم مقداری صبور باشند.

یدالله مهرعلیزاده می‌افزاید: این شرکت یک زنجیره تأمین در استان و کشور به حساب می‌آید و با دارا بودن نزدیک به ۴ هزار کارگر، از موقعیت اقتصادی خاصی برخوردار است لذا حل مشکلات آن مهم است‌.

وی علت تضعیف شرکت نیشکر هفت تپه را سنتی بودن شیوه کشت، کمبود سرمایه، تراکم بالای نیروی انسانی و مسائل دیگر عنوان می‌کند و می‌گوید: بعد از واگذاری شرکت در سال ۹۴ به یک شرکت خصوصی شاهد پیشرفت‌هایی نیز در این شرکت در سال 95 بودیم.

قائم مقام معاون اقتصادی استانداری خوزستان می‌افزاید: مشکلات حقوقی به وجود آمده برای هیئت مدیره شرکت، مشکلاتی را به‌صورت مقطعی برای شرکت ایجاد کرده است؛ استاندار برای رایزنی با مقامات ارشد دولت عازم تهران شده و انتظار داریم برای حل مشکلات شرکت در روزهای آینده تدبیری اندیشیده و در مدت کوتاهی حل شود.

دولت پای کار بیاید

اینک این شرکت که چشم امید مردم خوزستان و به‌ویژه مردم شوش دانیال در زمینه اشتغالزایی محسوب می‌شود با فضایی ملتهب، اعتصاب‌های کارگری و آینده‌ای مبهم مواجه است و دیوار اعتماد بین کارگر و کارفرما کاملا فروریخته به طوری که روزگار تلخ شرکت و کارگران، تأثیر اجتماعی و اقتصادی چشمگیری بر شهرستان شوش گذاشته است.

تولید شکر شرکت در برداشت پیش‌رو پیش‌بینی می‌شود در خوشبینانه‌ترین حالت با افت ۵۰ درصدی به حدود ۲۵ هزارتن کاهش یابد و باید این نکته را در نظر گرفت که بحران نیشکر هفت تپه در صورت تداوم می‌تواند گریبان‌گیر شرکت‌های دیگر هفت‌تپه یعنی کاغذ پارس و حریر خوزستان شود چرا که این شرکت‌ها از نظر مواد اولیه به شرکت نیشکر وابسته هستند.

به گزارش خبرگزاری فارس، به نظر می‌رسد راه برون رفت این شرکت از اوضاع بد کنونی، رسیدگی سریعتر به پرونده تخلفات مالی هیئت مدیره و بررسی دقیق صلاحیت و میزان عمل آنها به بندهای متعهد شده در زمان واگذاری است تا در صورت لزوم، شرکت به مدیرانی توانمند و حرفه‌ای در این زمینه سپرده شود.

همچنین ورود همه جانبه دولت برای حمایت از شرکت جهت پرداخت بدهی‌ها، بازسازی تجهیزات، احیای اراضی، ساماندهی بازار و کنترل مافیای واردات شکر از جمله راهکارهای حل مشکلات موجود این شرکت در بلند مدت برشمرده می‌شود.

گزارش از:  احمد خنیفر-فارس